«Салқындату» кезеңі, несие бойынша шектеулер мен өзін-өзі тыйым салу: Сенатта алаяқтықпен күресуге бағытталған жаңа заңдар туралы мәлімдеді.

Уақыт келген сияқты. Ұлттық банкінің мәліметтері бойынша, өткен жылы азаматтар алған несиелердің шамамен 50%-ы, берілгеннен кейін бірден алаяқтарға берілген. 2023 жылмен салыстырғанда ұрлық сомасы 2,6 есе артты!

РФ Федералдық Кеңесінің төрағасы Валентина Матвиенко Ресей билігі азаматтарды алдаудан қорғау мақсатында қандай шаралар қабылдап жатқанын айтты. Қарауында үш маңызды заң жобасы бар.

САЛҚЫНДАТУ ПЕРИОДЫ

Несие алушыларға бірнеше сағат бойы маңызды шешімдерді қабылдамауға мүмкіндік беретін салқындату кезеңі кредит сомасына байланысты болады:

- 50 мыңнан 200 мың рубльге дейінгі сомалар үшін — 4 сағат;

- 200 мың рубльден жоғары сомалар үшін — 48 сағат.

Бұл банктерге және микрофинанс ұйымдарына (МФО) қатысты.

«Бұл уақыт ішінде адамдар несиені алудың қажеттілігін және өздерінің төлем қабілеттілігін бағалай алады», - дейді Мемлекеттік Думада.

Валентина Матвиенконың айтуынша, бұл түзетулер «адамдарға туыстарымен кеңесуге, алаяқтың ықпалында екенін түсінуге қосымша уақыт береді».

Дегенмен, бір нюанс бар. Мұндай салқындату кезеңдерін кейбір банктер қазірдің өзінде пайдаланып отыр. Бірақ заң қабылданғанға дейін, заемшы несие беруін жедел түрде талап етуі мүмкін. Бұл кейбір жағдайларда орын алып жатыр. Жақында 71 жастағы зейнеткер Поволжье өңірінде ойланып жатудан бас тартып, бір миллион рубльден астам ақша жоғалтты.

Заң қабылданғаннан кейін, мұндай талапшыл заемшылардың саны азаяды деп үміттенеміз.

РФ Федералдық Кеңесінің төрағасы Валентина Матвиенко. Фото: СФ

МФО ҚАТАҢ ШЕҢДЕРГЕ ТҮСІРІЛЕДІ

Заң шығарушылар МФО-ны операциялар мен транзакцияларды (ақша аударымдары) қосымша тексеруге міндеттеуді қалайды, осылайша күмәнді шоттарға ақша жіберілмейді.

Сонымен қатар, Мемлекеттік Думада кредиттік ұйымдар банктік шотқа 50 мың рубльден асатын ақша салуды 48 сағат ішінде шектеуге міндетті болатынын түсіндірді. Себебі, дәл осы әдіс – жәбірленушіні «қауіпсіз банктік шотқа» ақша аударуға көндірген алаяқтарға ақша жіберудің негізгі арнасы.

МФО мен банктер онлайн режимінде заемдар туралы ақпарат алмасуға міндетті болады. Бұл үшін заемшының келісімінсіз кредит беруін болдырмау жөніндегі ережелер әзірленеді. Сондай-ақ, бұл ұйымдар Ресей Банкінің көмегімен клиенттің келісімінсіз ақша аударуға әрекеттер туралы ақпарат алуға мүмкіндік алады.

РАССРОЧКАНЫ РЕТТЕУ

Рассрочка бойынша заң жобасын қарауға ұсынылады. Бұл сатып алушыларға тауарлар мен қызметтерді пайызсыз бөліп төлеуге мүмкіндік береді. Қазір бұл интернет платформаларында және офлайн дүкендерде енгізіліп жатқан танымал қызмет.

Заң шығарушылар бір келісімшарт бойынша рассрочканың сомасын 15 мың рубльмен шектеуді қалайды. Егер сомасы одан жоғары болса, рассрочка операторы мәміле туралы ақпаратты кредит тарихы бюросына беруі тиіс, бұл кредиттермен бірдей. Ресей Банкінің мәліметтері бойынша, «рассрочканы кредит немесе заем келісімінсіз рәсімдеу тұтынушылардың жағдайын нашарлатады, оларды бірқатар маңызды құқықтар мен кепілдіктерден айырады». Біріншіден, рассрочка заемшының кредиттік тарихына кірмейді. Екіншіден, егер заемшы заем рәсімдесе, бұл оның борыш жүктемесінде ескерілмейді.

Заң шығарушылар бір келісімшарт бойынша рассрочканың сомасын 15 мың рубльмен шектеуді қалайды.

Фото: REUTERS.

Заң қабылданған жағдайда, рассрочка қызметтерінің операторлары пайда болады. Олар ЦБ-да арнайы реестрде тіркеліп, капиталы 5 миллион рубльден асуы қажет. Рассрочка келісімшартына оператордың «рассрочка қызметінің шығындары» мөлшері, соның ішінде қосымша комиссиялар туралы ақпарат енгізіледі. Сонымен қатар, құжатта сатып алынатын тауарға арналған төлемдердің саны, мөлшері және мерзімділігі, сондай-ақ клиенттің төлемеуі үшін жауапкершілігі туралы ақпарат болады.

2025 жылдың 1 желтоқсанынан бастап жасалған келісімдер үшін есеп айырысудың шекті мерзімі алты ай, 2027 жылдың желтоқсанынан бастап — төрт ай болады.

БАСҚА НЕ?

Минцифры, Ұлттық банк және құқық қорғау органдары тағы бір заң жобасы үшін 30-дан астам алаяқтыққа қарсы шараларды әзірледі:

- азаматтар «Госуслуги» немесе банктік қосымшалар арқылы өз атынан онлайн кредиттер мен заемдарды рәсімдеуге тыйым салуды қашықтан жүзеге асыра алады, тыйымды жою тек МФЦ немесе банк бөлімшесінде жеке түрде мүмкін;

- кредиттік ұйымдар заемшыларды, оның ішінде кредиттік тарихын, банктік шотын талдай отырып, мұқият тексеруге міндетті болады;

- мемлекеттік органдар, банктер мен цифрлық платформалар арасында онлайн деректер алмасу мүмкіндігі, күмәнді әрекеттерді бірден анықтау, оларды блоктау және құқық қорғау органдарына хабарлау;

- пайдаланушыларды сәйкестендіру және жеке басын тексеру бойынша жаңа міндетті ережелерді енгізу, сондай-ақ қоңырауларды міндетті түрде белгілеу. Яғни, пайдаланушының телефон экранында ұйымның атауы мен адамның аты көрсетіледі, бұл банктің өкілі немесе алаяқ екенін түсінуге мүмкіндік береді;

- мемлекеттік органдар, банктер мен байланыс операторларына клиенттермен мессенджерлер арқылы байланысуға тыйым салу, бұл адамдарға алаяқтықты бірден анықтауға көмектеседі.