Әзірге тек нұсқаулармен шектелдік.

– Бірқатар жағдайларда мемлекеттік тілде ақпарат болмаған, – деп мәлімдеді тілдерді дамыту, ономастика және мәдени мұра бөлімінің басшысы Гульжан Казимова. – Грамматикалық және стилистикалық қателер де тіркелді, олар мәтіндердің мағынасын және мазмұнын бұрмалайды.

Усть-Каменогорск қаласының әкімінің орынбасары Ирина Смиттің айтуынша, облыс орталығында мамандар мен қоғамдық ұйымдар бірігіп, жарнамаларды, хабарландыруларды және көрнекі ақпараттарды мониторингтеудің оң тәжірибесі жинақталған. Егер қателер анықталса, кәсіпкерлерге не істеу керектігін көрсетеді.

– 2024 жылы мамандар 400-ден астам бизнес нысанын аралап, 200-ден астам қателерді жоюға арналған әдістемелік ұсынымдар берді, – дейді Ирина Смит. – Бұдан бөлек, біз кәсіпкерлер үшін тегін қазақ тілі курстарын, семинарларды ұйымдастырамыз, сөздіктер таратып береміз. Көрнекі жарнаманың ресми талаптарға сай рәсімделуі мен мазмұны бойынша ұсынымдар береміз.

Кездесуге қатысушылардың айтуынша, Усть-Каменогорск қаласында «Тіл қорғандары» сияқты қоғамдық ұйымдар белсенділік танытуда. Олар сондай-ақ мейрамхана, кафе, дүкен иелеріне қазақ тіліндегі мәзірлердегі қателерді жоюға көмектеседі.

– Заңнамаға сәйкес бланкілер, жарнамалар, хабарландырулар, прейскуранттар, бағалар мен басқа да көрнекі ақпарат мемлекеттік тілде болуы тиіс, – деп атап өтті Гульжан Казимова. – Сонымен қатар, орыс тілі, қажет болған жағдайда, басқа тілдер де қолданылады.

Көрнекі ақпараттағы мәтіндер мынадай тәртіппен орналастырылады: сол жақта немесе жоғарыда – мемлекеттік тілде, оң жақта немесе төменде – орыс тілінде. Шрифт – бірдей көлемде.

Осыған қатысты атқарушы органдардың өкілдерінің айтуынша, 2024 жылғы рейдтердің нәтижесінде кәсіпкерлерге тек ескертулер берілген. Атқарушы билік жаза шараларын қолданбай, бизнес қауымдастығына қайталанған бұзушылықтар болған жағдайда жауапкершілік туралы ескерткен.

«Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» заңға сәйкес, мұндай субъектілер үшін әкімшілік айыппұл 5-тен 25-ке дейінгі айлық есептік көрсеткіштер, немесе 19,6 мыңнан 98,3 мың теңгеге дейінгі соманы құрайды.

Кездесу барысында бизнес қауымдастығы жарнама мен көрнекі ақпаратты рәсімдеуде латын әліпбиін кириллицамен қатар пайдалану мәселесін көтерді. Облыстық мәдениет басқармасының өкілдері: латын әліпбиі көрнекі рәсімдеуде тек сынақ режимінде қолданылатынын түсіндірді.

Сонымен қатар, кездесуде облыстың ресми топонимикасында бұрмаланған қазақ сөздері кездесетіні туралы фактілер айтылды. Тілдерді дамыту, ономастика және мәдени мұра бөлімінің басшысы атап өткендей, бұл көшелердің, ауылдардың, елді мекендердің және т.б. бұрмаланған атауларына қатысты. Мұнда жергілікті атқарушы органдарға сұрақтар туындайды.

Облыстық құрылыс, архитектура және қала құрылысы басқармасы сынға келісіп, аудандық және қалалық мәслихаттарды алаңдатуға уәде берді – депутаттар өз шешімдерімен атаулар регистріне өзгерістер енгізе алады.