Іс-шараға қатысушыларды құттықтай отырып, президент Қасым-Жомарт Тоқаев Кеңес инвестициялық климатты жақсарту мәселелерін талқылау үшін маңызды диалог алаңы болғанын атап өтті. Халықаралық менеджментті дамыту институтының (IMD) мәліметтеріне сілтеме жасай отырып, ол еліміздің әлемдегі 35 бәсекеге қабілетті елдің қатарына кіргенін атап өтті.
– Біз 2029 жылға дейін 150 миллиард доллар тікелей шетелдік инвестиция тарту жөнінде амбициозды мақсат қойып отырмыз. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін Үкімет жанындағы Инвестициялық штабқа туындайтын мәселелерді жедел шешу үшін кеңейтілген өкілеттіктер берілген. Биылғы жылдың мамыр айында мен ұлттық экономиканы едәуір либерализациялауға негіз қалаған Жарлыққа қол қойдым. Біз елдегі инвесторларға жұмыс істеу шарттарын жақсартуға бағытталған жүйелі қадамдарды жалғастырамыз, – деді мемлекет басшысы.
Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанның ерекше минералды-ресурстық базасы бар екенін атап өтіп, геологиялық барлау және пайдалы қазбаларды өндіру саласындағы процестердің тиімділігін және ашықтығын арттыру шаралары туралы айтты. Оның айтуынша, Қазақстан соңғы 6 жылда геологиялық барлауға 1 миллиард доллардан астам жеке инвестиция тартқан.
Қазіргі уақытта еліміздің аумағында геологиялық барлау мақсатында пайдалы қазбаларды пайдалану құқығын алу үшін шамамен 1,6 миллион шаршы километр ашық.
– Жақында қабылданған 2029 жылға дейінгі Ұлттық инфрақұрылымдық жоспары жергілікті өндірушілер үшін «мүмкіндіктер терезесін» ашады. 86 миллиард доллардан астам бағаланатын 200-ден астам ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыру жоспарлануда. Үкімет офтейк-келісімшарттарын локализациялау үшін тауарлар тізімін құрады. Өнеркәсіптік өсім үшін жоғары білікті жұмыс күші қажет. Сондықтан мен 2025 жылды Жұмысшы мамандықтар жылы деп жарияладым. Біз Қазақстанда техникалық және кәсіби білім берудің сапасын арттыруға және сәйкес инфрақұрылымды дамытуға дайын инвесторларды іздейміз, – деді президент.
Энергетика секторындағы жағдайды сипаттай отырып, мемлекет басшысы елдің дамуына маңызды рөл атқарған халықаралық мұнай компанияларының еңбегін атап өтті.
– Шетелдік инвесторлар капитал инвестициялап, озық технологиялар мен жоғары білікті жұмыс күшін ұсынды. Олардың инвестициялары біздің энергетика саласының өсуіне ықпал етті: соңғы 30 жылда мұнай өндіру үш есеге артты. Осылайша, Қазақстан мұнай өндірудің жоғары өсімі бар бес елдің қатарына кірді. Болашаққа қарай отырып, біз жылына 100 миллион тоннадан асу мақсатымыз бар, – деді президент.
Келесі аталған экономика диверсификациясының кілтті аспектілерінің бірі мұнай химия өнеркәсібін кеңейту болып табылады.
– 2022 жылы біз Орталық Азиядағы қуаты жылына 500 мың тонна полипропилен шығаратын ең ірі зауытты іске қостық. Қазір бұл кәсіпорын ішкі сұраныстың 60%-дан астамын қамтамасыз етеді және өнімдерін Еуропа, Түркия және Қытайға экспорттайды. Биылғы жылдың қыркүйегінде қуаты жылына 1,2 миллион тонна полиэтилен зауытының құрылысы басталды. 14 миллиард доллардан астам құны бар бірқатар мұнай химия жобалары әзірленуде, – деп хабарлады Қасым-Жомарт Тоқаев.
Сөйлеу барысында «таза энергетика» секторындағы инвестициялық тартымдылықты арттыруға ерекше назар аударылды. Атап айтқанда, Total, Svevind, ACWA Power және Masdar сияқты әлемдік компаниялармен Қазақстанда 43 ГВт «жасыл» жобаларды іске асыру бойынша нақты келісімдерге қол жеткізілді. Сонымен қатар, Қазақстанда атом энергетикасын дамыту үшін үлкен әлеует бар.
– Біздің еліміз әлемдегі уран өндіруші ең ірі ел болып табылады. Сіздерге белгілі, жақында ұлттық референдумда азаматтар бірінші атом электр станциясының құрылысын қолдады, бұл біздің энергетикалық қауіпсіздігімізге ұзақ мерзімді инвестиция болады. Қазір біз осы жобаны жүзеге асыру үшін халықаралық консорциум құру мүмкіндігін қарастырып жатырмыз, – деп қосты Қазақстан президенті.
Инвесторлардың назарын аударатын келесі сала агроөнеркәсіптік сектор болды.
– Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамыту Орталық Азия өңіріндегі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін стратегиялық басымдық болып табылады. Біздің еліміз ауыл шаруашылығы жерлерінің көлемі бойынша әлемде алтыншы орында, 200 миллион гектардан астамды құрайды. Соңғы алты жылда сала экспорты екі есеге артып, 5 миллиард доллардан асты. Біз агроөнеркәсіптік кешенді жоғары технологиялық секторға айналдыруға ұмтылғандықтан, шетелдік инвесторлардың қатысуымен 5 миллиард долларлық 100-ден астам жобаны жүзеге асыратын боламыз, – деді мемлекет басшысы.
Казақстанның көліктік-логистикалық секторында елдің еуразиялық транзиттік түйін ретіндегі позицияларын нығайтуға бағытталған жоспарлар бар. Елде 11 мың шақырым ескі теміржолдарды жөндеу және 5 мыңнан астам жаңа теміржол салу жоспарлануда. Транскаспий халықаралық көлік маршрутын дамыту – басымдық, сондықтан жаңа жүк терминалдарын салу және көлік кемелерін өндіру арқылы оның инфрақұрылымын дамытуға бағытталған инвестицияларға ерекше назар аударылуда.
Қасым-Жомарт Тоқаев инвесторлардың құқықтарын қорғау және реттеуші саясатты жақсарту мәселелеріне ерекше тоқталды.
Заңдық және сот жүйесін модернизациялау аясында инвестициялық климатты жақсарту мақсаттарының бірі ретінде атап өтілді. Үкімет пен инвесторлар арасында цифрлық өзара әрекеттесу кеңейтілуде. Жыл соңына дейін жобаларды нақты уақыт режимінде бақылауға мүмкіндік беретін Ұлттық цифрлық инвестициялық платформаны іске қосу жоспарлануда.
Жаңа Салық кодексі инвестициялық циклді жандандыруға ықпал етеді, оның мәні машиналарды, жабдықтарды және бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алуға байланысты барлық шығындарды шегеруге құқық беруде.
Қазақстан қаржы секторындағы ынтымақтастықты нығайту контекстінде «Астана» халықаралық қаржы орталығының жұмысын баса айтады. АХҚО – бұл әлемнің жетекші қаржы орталықтарының үздік тәжірибесін жинақтайтын өңір үшін бірегей мекеме.
Соңында президент елдегі инвестициялық климатты жақсарту, жаңа бастамаларды жүзеге асыру және нақты жобаларды іске асыру мақсатында Кеңес мүшелері мен мемлекеттік органдар арасында диалогты жалғастырудың маңыздылығын атап өтті.
Іс-шара барысында ЕБРР президенті Одиль Рено-Бассо, Қазақстанның ұлттық экономика министрі Нурлан Байбазаров, «Қазақстандық шетелдік инвесторлар кеңесі» Ассоциациясының төрағасы Ерлан Досымбеков, CNPC вице-президенті Чжан Даовэй, ЕАБР басқармасының төрағасы Николай Подгузов, Африка, Таяу Шығыс және Орталық Азия өңірлері бойынша Alstom компаниясының президенті Эндрю Делеони, ПАО «Лукойл» бас директоры Вадим Воробьев сөз сөйледі.