«Жерсіз» инвесторлар Оңтүстік СЭЗ-да
Бірқатар жер учаскелерінің бірінде, СЭЗ «Оңтүстік» аймағында, кәсіпорын салынып, іске қосылуға дайын болуы мүмкін еді, оның пайдалануға берілуі ағымдағы жылдың желтоқсанында жоспарланған. СЭЗ-дің қатысушысы ретінде қызметті жүзеге асыру туралы тиісті келісімді ТОО «Dapter Line» басқармасы бір жыл бұрын жасаған. Осылайша, жақында орындалмаған үміттердің, жүзеге аспаған жоспарлардың және орындалмаған инвестициялық міндеттемелердің жылдығын тойлауға болады.
– Инвестордың уақытында жер учаскесін бермеуіне байланысты архитектуралық-жоспарлау тапсырмасы алынбады, уәкілетті орган құрылыс-монтаждау жұмыстарын бастауға рұқсат бермеді, – дейді Шымкент қаласының прокуратура басқармасының жетекшісі Бахытжан Байгозиев. – Нәтижесінде, инвестор он айын кабинеттерде жүруге жұмсады, зауыт салып, жабдықты орнатудың орнына. Сонымен қатар, СЭЗ басқарушы компаниясының функциясына инвесторларға уақытша ақысыз жер учаскелерін беру міндеті жүктелген. Осы талаптарға қарамастан, СЭЗ ТОО «Dapter Line» үшін жер учаскесін әлі күнге дейін бермеді. Тіпті, ТОО «Dapter Line» басқармасы жоспарлағандай, ағымдағы жылдың желтоқсанында цехты іске қосу мүмкін болмайтыны анық.
Кәсіпкерлер әкімшілік кедергілерді өздігінен жеңе алмайтындарын түсініп, бақылаушы органға көмек сұрауға жүгінді. Прокуратураның тексеруі көрсеткендей, кәсіпкерлердің айлар бойы айналып, құжаттарды рәсімдей алмай жүргендері жалғыз оқиға емес.
ТОО «Dapter Line» сияқты жағдайға көптеген компаниялар – ТОО «Qazturk minerals», ТОО «Nova shoes», «Isiklar Qagaz Kap», «Innovexx», «ZeineP» – тап болды. Әрқайсымен инвестициялық келісім өткен жылдың соңында немесе ағымдағы жылдың басында жасалды.
Тексеру барысында прокурорлар ТОО «Qazturk minerals» және ТОО «ZeineP» инвесторларына ақыры жер учаскелерін берді. Төрт инвестор қажетті құжаттар пакетін рәсімдеуге тырысып, күтуді жалғастыруда.
Қалалық прокуратурада осындай жағдайды қабылдауға болмайтынын көрсетті. Олар кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі кеңесте СЭЗ басшылығының жер учаскелерін бөлу бойынша әрекетсіздігі мәселесін қарауды бастады.
– Бұл өте маңызды мәселе, – дейді Бахытжан Байгозиев. – Арнайы экономикалық аймақты құрудың негізгі мақсаты – өңірдің жедел дамуын қамтамасыз ету, жоғары тиімді, соның ішінде жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті өндірістерді құру. Алайда, іс жүзінде, мемлекет тарапынан инвестицияларды тарту қолдауы бола тұра, СЭЗ басшылығы инвестициялық жобаларды жедел іске қосуға кедергі келтіретін әкімшілік кедергілерді жасайды.
СЭЗ «Оңтүстік» басқарушы компаниясының төрағасы Ганибет Аубакиров кәсіпкерлер мен бақылаушы орган тарапынан барлық талаптарды бірден жоққа шығарды, жер учаскелеріне құжаттарды рәсімдеу процесінің созылмалы екенін және қызметкерлердің шектеулі санына сілтеме жасады.
– Бұл жер учаскелері бойынша құжаттар мемлекеттік актілерді рәсімдеу үшін халыққа қызмет көрсету орталықтарына тапсырылғанда, рәсімдеу мерзімімен мәселелер туындайды, және біздің жұмысымыз көп жағдайда осы фактіге байланысты, – деп түсіндірді Ганибет Аубакиров. – Регламент бойынша бұл рәсімге 14 күн бөлінген, бірақ факті бойынша мерзім осы кезеңнен асып кетеді, құжаттарды рәсімдеу процесінде көптеген процедуралық сәттер бар. Кәсіпкермен келісімшарт жасалғаннан кейін, жер учаскесіне құжаттарды рәсімдеу мерзімі ұлғаяды.
СЭЗ «Оңтүстік» инфрақұрылымды пайдалану департаментінің директоры Жан Ержанов жер учаскесіне құжаттарды рәсімдеу процесінің тоғыз (!) кезеңнен тұратынын, кейде заң бойынша көрсетілген жұмыс күндерінен асып кететінін және белгісіз мерзімге созылатынын қосты.
Мұндай жауаптар кеңес мүшелерін қанағаттандырмады, олар СЭЗ басқармасының жұмысын сынға алды.
– Инвесторлар келді, оларға қағаздар берілді, ал олар өздері инстанцияларда жүгіреді ме? – деп наразылық білдірді кеңес мүшесі Батырбек Отыншиев. – Сондықтан құжаттарды рәсімдеу осыншалықты ұзаққа созылады. ЖAlmost жыл өтті. Бұл кәсіпорындар баяғыда жұмыс істей алатын еді, адамдар жұмысқа орналастырылатын, қала бюджетіне салықтар түсетін еді. Шымкент әкімі не болып жатқанын білгенде, шашы тік тұрады деп ойлаймын. Ол инвестицияларды іздеп жүреді, ал СЭЗ оған кедергі келтіріп жатыр. СЭЗ директорының жұмысына көзқарасы маған ұнамады. Ол мұнда келіп, директор сияқты емес, мектеп оқушысы сияқты жауап береді. Бұл болмайды.
Енді 20 жылда СЭЗ-ге тек 60 кәсіпкер келгені түсінікті. Жылына үш жоба – бұл өте аз. Мен сондықтан оның міндеттерін сұрадым. Ол: «Инвесторларды тарту!» деп жауап берді. Бірақ сол кезде жұмыс істеп, кәсіпкерлердің артынан жүру керек!
Кеңес мүшесі Татьяна Корецкая құжат айналымын тексеру және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау үшін антикоррупциялық қызметке жүгінуді ұсынды. Ол, егер осылай болса, мәселе «мәртебесіз» нүктеден қозғалады деп сенімді айтты.
Түркістан облысы мен Шымкент қаласындағы жылыжайшылар мен бағбандар ассоциациясының төрағасы Мырзахмет Снабаев – кеңес мүшесі. Оның артында кәсіпкерлік басқармасының басшысы болып жұмыс істеген тәжірибесі бар. Ол СЭЗ-ді құрушылардың қатарында болды, ал кейін оны басқарды.
– Меніңше, бұл жұмысқа деген көзқарас түсініксіз, – дейді Мырзахмет Снабаев. – Біз әр инвестордың өнім шығаруды қамтамасыз ету үшін артынан жүгірдік. Ал қазір мен олардың қалай жұмыс істейтінін елестете алмаймын. Барлығы тастап кетті, тіпті іс-шаралар жоспары да жоқ: қай кәсіпорын, қашан СЭЗ-ге кіреді, қашан іске қосылады, қашан өнім шығаруды бастайды? Мұның бәрі жазылуы керек. Қандай кедергілер бар? Барлығын ескеру және бизнесті жеңуге көмектесу қажет. Ең бастысы, құжат айналымы тұрақты тексерілуі тиіс.
Енді СЭЗ басшылығы ешқайда жүгінбегенін естіп отырмыз... Кәсіпкер өз бетінше жүреді, СЭЗ директоры – өз бетінше.
Мәселелерді талқылаудан кейін кеңес мүшелері Шымкент прокуратурасына кәсіпкерлердің құқықтарын бұзған лауазымды тұлғаларды жауапқа тарту мәселесін қарауды ұсынды.
Кәсіпкерлер палатасы прокуратурамен және Шымкент әкімдігі кәсіпкерлік басқармасымен ынтымақтастықта инвесторларға инвестициялық жобаларды уақытында іске асыруда жан-жақты қолдау көрсетуге, сондай-ақ СЭЗ қатысушылары үшін жер учаскелерін беру бойынша заңнамада көзделген нақты мерзімдермен инвестициялық жобаларды жүзеге асырудың қадамдық алгоритмін әзірлеуге ниетті.